1. Dary Melchizedeka
Dar Towarzystwa Św. Stanisława
Melchizedek, król Szalemu i kapłan Boga Najwyższego, spotkał Abrama (później Abrahama) po jego zwycięskiej bitwie. Na spotkanie przyniósł chleb i wino oraz udzielił błogosławieństwa Abramowi, który w zamian złożył dziesięcinę (Rdz 14, 17-20). W darach złożonych przez Melchizedeka Kościół dostrzega zapowiedź Eucharystii.
2. Odnalezienie zaginionej owcy
Dar Alexandra i Zofii Czapran
W Jezusowej przypowieści o zaginionej owcy dobry pasterz mając sto owiec pozostawia dziewięćdziesiąt dziewięć, by znaleźć tę jedną, która się zagubiła. A gdy ją znajdzie, cieszy się bardziej niż z dziewięćdziesięciu dziewięciu, która zawsze są przy nim (Łk 15, 1-7). Witraż przedstawia Jezusa jako Dobrego Pasterza, który znalazł zabłąkaną owcę i pragnie ją przyprowadzić do swojej owczarni.
3. Adoracja pasterzy przy betlejemskim żłóbku
Dar Trzeciego Zakonu Franciszkańskiego
Zgodnie z ewangelicznym opisem pasterzom, którzy w okolicy Betlejem pilnowali swoje stada, zjawił się Anioł Pański obwieszczając im radosną nowinę o narodzeniu Zbawiciela. Ci ubodzy ludzie, byli pierwszymi, którzy przybyli do betlejemskiej stajenki i znaleźli Maryję, Józefa i Niemowlę, leżące w żłobie (Łk 2, 8-20).
Witraż ukazuje pasterzy adorujących Dzieciątko Jezus, w którym rozpoznają Zbawiciela i Mesjasza.
4. Ofiarowanie Maryi w Świątyni
Dar Dzieci szkolnych
Według apokryficznej Protoewangelii św. Jakuba rodzice Maryi przynieśli ją do świątyni, gdy miała 3 lata, aby ofiarować ją Bogu. Z tej pozabiblijnej tradycji powstało święto, najpierw w VIII wieku w cesarstwie bizantyjskim, a w XII wieku pojawiło się ono w Kościele zachodnim w Anglii. Pomimo wielu dyskusji zachowało się ono w obecnym kalendarzy liturgicznym i jest obchodzone 21 listopada. W tym dniu Kościół wspomina przede wszystkim ofiarę , która dokonała się w duszy Maryi w zaraniu jej świadomego życia pod natchnieniem Ducha Świętego. Wydarzenie ofiarowanie Maryi przypomina o tym, że jej życie było ukształtowane w blasku Bożej łaski.
5. Powrót Syna Marnotrawnego
Dar od Rodzin: Brodacki, Łoziński i Palumbo
Jezusowa przypowieść o synu marnotrawnym (Łk 15, 11-32) należy do jednych z najpiękniejszych i ukazuje wielkość Bożego przebaczenia i miłosierdzia. Witraż przedstawia moment powrotu młodszego syna, który wcześniej prosił ojca, by pozwolił mu odejść i dał mu należną część majątku. Po roztrwonieniu wszystkiego marnotrawny syn zrozumiał swój błąd i postanowił wrócić do swojego domu. Wzruszony ojciec przyjął go z otwartymi ramionami, ponieważ jego syn, który zaginął teraz odnalazł się. Takiego zachowania nie mógł zrozumieć starszy syn zawsze wierny, którego widzimy za plecami ojca ze zdziwioną miną.
6. Ofiarowanie Izaaka
Dar Ojców Franciszkanów
Bóg wystawiając Abrahama na próbę, zażądał od niego ofiary z jedynego syna Izaaka. Kiedy Abraham był gotów spełnić tę prośbę Pana Boga, Anioł Pański powstrzymał jego rękę, gdyż Bóg przekonał się o jego wierności (Rdz 22, 1-19). To wydarzenie jest zapowiedzią ofiary krzyżowej Jezusa Chrystusa.
7. Miłosierny Samarytanin
Dar Wincentego i Franciszki Krason
Do pięknej przypowieści Jezusa o miłosiernym Samarytaninie (Łk 10, 30-37) nawiązuje przedstawienie z tego witrażu. Kapłan i lewita, którzy przechodzili obok pobitego i rannego człowiek nie pomogli mu. Natomiast Samarytanin opatrzył mu rany i zatroszczył się o jego powrót do zdrowia. W tej przypowieści Jezus daje odpowiedź na pytania: kto jest moim bliźnim? i zachęca, by czynić podobnie.
8. Wniebowstąpienie Pana Jezusa
Dar Rodziny Łowinskich
Ewangelia według św. Łukasza (Łk 24, 50-51) opisuje wniebowstąpienie Pana Jezusa. Potem [Jezus] wyprowadził ich [Apostołów] ku Betanii i podniósłszy ręce błogosławił ich. A kiedy ich błogosławił, rozstał się z nimi i został uniesiony do nieba. Ten moment rozstania się Jezusa z jedenastu Apostołami zgromadzonymi z Maryją ukazany został na witrażu.
9. Ukoronowanie Najświętszej Maryi Panny
Dar Wiktorii Poleńskiej
W piątej tajemnice chwalebnej Różańca św. rozważamy ukoronowanie Maryi w chwale. Wzięta do nieba wraz z duszą i ciałem jaśnieje jako Królowa aniołów i świętych. Tę prawdę wiary obrazowo przedstawia witraż ukazując Chrystus wkładającego złotą koronę na głowę Maryi oraz Ducha Świętego oświecającego Tę, która zawsze była otwarta na Jego natchnienia. Maryja przebywając w chwale Przenajświętszej Trójcy jest eschatologiczną ikoną Kościoła, tzn. wskazuje czym jest
10. Nawrócona grzesznica
Dar Pawła i Antoniny Starzyków
Według ewangelii św. Łukasza (Łk 7, 36-50) Jezus przebywał w gościnie u jednego z faryzeuszy. Pewna kobieta, która prowadziła grzeszne życie, przyszła do Jezusa i upadłszy do jego stóp oblewała je swoimi łzami, wytarła włosami, ucałowała i namaściła olejkiem. On widząc jej wielką wiarę rzekł do faryzeusza: Odpuszczone są jej liczne grzechy, ponieważ bardzo umiłowała, a do grzesznej kobiety: Twoje grzechy są odpuszczone. (…) Idź w pokoju. Witraż przedstawia tę scenę oraz zdziwienie pozostałych biesiadników, którzy mówili między sobą: Kim On jest, że nawet grzechy odpuszcza?. Jedynie Bóg może przebaczać grzechy, dlatego Jezus potwierdził swoją Boską moc i władzę. Ponadto na mocy swego Boskiego autorytetu dał tę władzę, by wykonywali ją w Jego imieniu.
11. Matka Boża Bolesna
Witraż z podpisem: Matka Boża Bolesna przedstawia cierpiącą Maryję i jest umieszczony naprzeciw witrażu Ecce homo ukazującego cierpiącego Chrystusa. W tradycji chrześcijańskiej przyjęło się rozważanie siedmiu boleści Matki Bożej. Są nimi: 1) Proroctwo Symeona; 2) Ucieczka do Egiptu; 3) Zagubienie się 12-letniego Jezusa; 4) Droga krzyżowa; 5) Ukrzyżowanie; 6) Śmierć Jezusa; 7) Złożenie do grobu. Liturgiczne wspomnienie Matki Bożej Bolesnej przypada 15 września.
12. Błogosławiona Bronisława
Bł. Bronisława (ok. 1200-1259) dziewica, mistyczka. Według tradycji urodziła się w Kamieniu na Śląsku. Była krewną św. Jacka i bł. Czesława. Mając 16 lat wstąpiła do klasztoru norbertanek w Zwierzyńcu pod Krakowem. W życiu zakonnym praktykowała surowe umartwienia i doszła do wyżyn modlitwy mistycznej. Odznaczała się nabożeństwem do NMP i Najświętszej Eucharystii. Jej relikwie spoczywają w kościele norbertanek w Krakowie. Liturgiczne wspomnienie przypada 1 września.
13. Błogosławiona Salomea
Bł. Salomea (1212-1268) księżna, zakonnica. Była córka księcia Leszka Białego i żoną księcia węgierskiego Kolomana, z którym żyła w dziewiczym małżeństwie. Po śmierci męża wstąpiła w 1245 r. do klasztoru sióstr klarysek w Zawichoście koło Sandomierza. Potem przeniosła się do klasztoru w Skale pod Krakowem, który został ufundowany przez jej brata, księcia Bolesława Wstydliwego. Jej relikwie spoczywają w klasztorze franciszkanów w Krakowie. Liturgiczne wspomnienie przypada 19 listopada.
14. Św. Jadwiga Śląska
Św. Jadwiga (1174-1243) księżna, wdowa. Urodziła się w Bawarii. W 13-tym roku życia poślubiła księcia Wrocławia Henryka Brodatego, z którym miała siedmioro dzieci. Jej ukochany syn, Henryk Pobożny, poległ w bitwie z Tatarami pod Legnicą. Po śmierci męża wstąpiła do ufundowanego przez siebie klasztoru cystersek w Trzebnicy, gdzie spoczywają jej relikwie. Zasłynęła z wielkiej troski o ubogich i cierpiących, dla których fundowała szpitale. Jej wspomnienie przypada 16 października.
15. Św. Kinga
Pod witrażem widnieje podpis: Bł. Kunegunda, który w języku niemieckim oznacza to węgierskie imię. Św. Kinga (1234-1292) księżna, dziewica. Była córka węgierskiego króla Beli IV, siostrą św. Małgorzaty Węgierskiej i bł. Jolanty. Została żoną księcia krakowskiego Bolesława Wstydliwego, z którym wspólnie złożyła w małżeństwie ślub dozgonnej czystości. Po śmierci męża wstąpiła do ufundowanego prze siebie klasztoru klarysek w Starym Sączu. Papież Jan Paweł II kanonizował ją w1999 r. Jej liturgiczne wspomnienie przypada 24 lipca.
16. Ecce Homo
Witraż ukazuje Chrystusa cierpiącego na krzyżu. Ecce homo znaczy Oto człowiek. Te słowa wypowiedział Piłat do arcykapłanów i tłumów, gdy wyprowadził do nich Jezusa w koronie cierniowej i płaszczu purpurowym, nie mogąc znaleźć w nim żadnej winy. (Por. J 19, 1-7). Ecce Homo to znany motyw malarskich przedstawień Męki Chrystusa.
17. Św. Wojciech
Pod witrażem jest napis Św. Adalbert, gdyż w języku niemieckim tak określano to imię. Św. Wojciech (ok. 956-997) biskup i męczennik. Pochodził z możnego rodu książąt czeskich. W 938 r. został biskupem Pragi. Potem w Rzymie wstąpił do opactwa benedyktyńskiego w Rzymie i został misjonarzem na Węgrzech i w Polsce. Z Polski wyruszył do Prus, gdzie zginął z ręki pogan. Jego relikwie spoczywają w katedrze gnieźnieńskiej. Św. Wojciech jest głównym patronem Polski. Jego wspomnienie liturgiczne obchodzi się 23 kwietnia.
18. Św. Kazimierz
Św. Kazimierz (1458-1484) królewicz. Był drugim synem króla Kazimierza Jagiellończyka. Urodził się w Krakowie na Wawelu. Jego nauczycielem był ks. Jan Długosz znany polski historyk. Przy boku ojca brał czynny udział w życiu politycznym. Odznaczał się szczególną czystością ducha i miłosierdziem względem ubogich. Zmarł po długotrwałej chorobie płuc i został pochowany w katedrze wileńskiej. Jego liturgiczne wspomnienie jest przypada 4 marca.
19. Św. Jan Kanty
Św. Jan Kanty (1390-1473) kapłan. Urodził się w Kętach. Studiował filozofię i teologię na Uniwersytecie Jagiellońskim w Krakowie. Po krótkim okresie pracy parafialnej został profesorem teologii na Uniwersytecie. Odznaczał się wielkim miłosierdziem dla ubogich oraz pracowitością. Jego relikwie spoczywają w kościele św. Anny w Krakowie. Wspomnienie liturgiczne jest obchodzone 20 października
20. Św. Stanisław Kostka
Św. Stanisław Kostka (1550-1568) klery, zakonnik. Urodził się w Rostkowie na Mazowszu, jako syn kasztelana zakroczymskiego. Razem z bratem studiował w szkołach jezuickich we Wiedniu. Cudownie uzdrowiony z choroby przez Matkę Najświętszą postanowił wstąpić do jezuitów. W wieku 18 lat złożył śluby zakonne. Zmarł w Rzymie w opinii świętości. Tam też spoczywają jego relikwie w kościele św. Andrzeja na Kwirynale. Wspomnienie liturgiczne przypada 18 września.
21. Św. Cecylia
Dar Kupców Polskich
Witraż św. Cecylii znajduje się nad chórem kościelnym, gdyż jest ona patronką muzyki kościelnej, muzyków i organistów. Św. Cecylia dziewica i męczennica, żyła w drugiej połowie II wieku. Według tradycji w młodości złożyła ślub czystości, jednak zmuszono ją do małżeństwa z poganinem Waleriuszem, którego pozyskała dla Chrystusa. Jej liturgiczne wspomnienie przypada 22 listopada. Na witrażu św. Cecylia trzyma w rękach wstęgę z napisem w języku angielskim: The prais thee, o God.
W naszej Bazylice znajduje się wiele pięknych witraży. Zostały one wykonane i zainstalowane w kościele na początku ubiegłego wieku przez europejskich artystów. Są umieszczone na dwóch poziomach. Kliknij na numer, aby zobaczyć zdjęcie i opis.
Na pierwszym poziomie jest dziesięć witraży o tematyce biblijnej (1 – 10). W ich kompozycji i umiejscowieniu można dostrzec pewien paralelizm. Tematy biblijne zawarte na witrażach z jednej strony kościoła odpowiadają tematom okien znajdujących się na przeciwko, po drugiej stronie kościoła. Idąc od strony ołtarza najpierw widzimy kolejno: wydarzenia zaczerpnięte ze Starego Testamentu – dary Melchizedeka i ofiarowanie Izaaka (1 – 6); przypowieści Jezusa – o dobrym pasterzu i miłosiernym Samarytaninie (2 – 7); sceny z życia Chrystusa – narodzenie w Betlejem i wniebowstąpienie (3 – 8); sceny z życia Maryi – ofiarowanie w świątynie i ukoronowanie w niebie (4 – 9) i najbliżej konfesjonałów sceny ukazujące Boże przebaczenie w stosunku do grzeszników: przypowieść o synu marnotrawnym i nawrócona grzesznica (5 – 10).
Na drugim (górnym) poziomie (12 – 21) są witraże z ośmioma polskimi świętymi i błogosławionymi. Po lewej stronie, patrząc od strony ołtarza – cztery święte kobiety (12 – 15), przed którymi jest witraż Matki Bożej Bolesnej (11). Po prawej stronie – czterech świętych mężczyzn (17 – 20), a przed nimi oblicze Jezusa cierpiącego na krzyżu (16).
Nad chórem znajduje się witraż św. Cecylii (21) patronki muzyki kościelnej.
Również drzwi boczne bazyliki przyozdobione są bardziej współczesnymi witrażami z wyobrażeniami świętych. Po jednej stronie polscy święci: św. Stanisław, bp i męczennik oraz św. Maksymilian Kolbe, a po drugiej święci z rodziny franciszkańskiej: św. Franciszek z Asyżu i św. Antoni Padewski.